Van een ideaal oord voor afzondering tot pelgrimsoord! “Iemand die zich alleen ophoudt”, dat is wat het woord monnik letterlijk betekent (1). Ierland kende er al vroeg velen van. Zo zonderde de heilige Kevin zich, volgens de legende, in de zesde eeuw af in een grot aan het hoogstgelegen meer van Glendalough. Daar waar steile rotsen het gaan steeds moeilijker maken, dáár bevindt zich op acht meter boven het waterniveau ‘het bed van de heilige Kevin’, een in de rots uitgehouwen kamer.
Glendalough, upper lake ©www.anniewrightphotography.com
Het christelijke monnikendom dat in de 3e eeuw in de woestijnen van Egypte ontstond, sloeg in Ierland enorm aan. Het verspreidde zich hier als een lopend vuurtje, en geheel in de lijn met de ‘gezegden van de Egyptische woestijnvaderen’.
Ironisch genoeg hadden juist deze ‘kluizenaars’ enorme aantrekkingskracht. Zij kregen, tegen wil en dank, al snel gezelschap van ‘volgelingen’ die niets liever wilden dan in de nabijheid van hun voorbeeld leven, zelfs tot lang na diens dood.
In de periode van transitie die volgde op de ineenstorting van het West-Romeinse rijk, gingen deze volgelingen nieuwe economische en sociale verbanden met elkaar aan. Zij trokken zich terug in autarkische woon- en werkgemeenschappen binnen een ommuring. Zie daar de oorsprong van de monastische organisatievorm die in de vroege Middeleeuwen in Ierland een hoge vlucht nam. Het was de opmaat naar de gouden eeuw van het eiland, de grote bloeiperiode van de 8e eeuw.
Glendalough wordt pelgrimsoord
Monastische nederzettingen zijn er in allerlei maten en vormen. In Ierland staat Glendalough, samen met Glonmacnoise en Armagh, volgens oude, meest clericale bronnen, te boek als een ware nederzetting. Maar was het dat ook ècht, met alle kenmerken van bedrijvigheid en handel die daarbij horen? Archeologische bewijzen daarvoor zijn er nog maar mondjesmaat omdat veel monastische nederzettingen in Ierland nog nauwelijks echt zijn uitgegraven.
Glendalough met 11e eewse ‘round tower’ ©www.anniewrightphotography.com
Hoewel Glendalough in de 9e eeuw herhaaldelijk geteisterd werd door Viking strooptochten, wist het zich steeds weer te herstellen. Vanaf 102o, toen de volledig in hout uitgevoerde nederzetting aan een verwoestende brand ten prooi viel, werd de architectuur in steen uitgevoerd. De zeldzame vondst in 1639, van een schat munten van Angelsaksische makelij, zou erop kunnen wijzen dat deze nederzetting haar belang als handelscentrum langdurig wist te behouden.
Buiten kijf staat de functie van Glendalough als pelgrimsoord. Stille getuigen hiervan zijn de scheefgezakte zerken van de talloze zielen die zich, zo ver het oog reikt, rond de ruïnes van de nederzetting hebben genesteld.
Noot
(1) via het Griekse mon-achos < /monos achein/:’zich alleen ophouden’.
Tips Glendalough Ierland
Glendalough leent zich voor schitterende, gemakkelijke of meer uitdagende wandelingen.
Bekijk op de kaart hoe dicht Glendalough bij Dublin ligt. Het is een favoriet uitje onder Dubliners. Daarom is, voor wie de tijd aan zich heeft, een bezoek buiten het weekend en feestdagen, aan te raden.
Glendalough is met een speciale bus vanuit Dublin heel gemakkelijk te bereiken!
Voor een kort, maar uitputtend overzicht van het christelijk monasticisme, klik hier .